Wat maakt een oorlogsdrama een goed oorlogsdrama? Dat is een goede vraag waar ook niet een eenduidig antwoord op te geven is. Doorgaans zijn de gebeurtenissen in de films zo aangrijpend en afschuwelijk dat je eigenlijk al niet meer over ‘mooi’ of ‘goed’ kunt spreken. Dan is indrukwekkend een passende term die bijvoorbeeld van toepassing is op films, als Schindler’s List (1993) en The Pianist (2002). Van Nederlandse bodem denk ik dan al snel aan films, zoals Zwartboek (2006), De Aanslag (1986) en natuurlijk Soldaat van Oranje (1977). Grenzeloos Verraad is ook een oorlogsdrama van Nederlandse bodem, maar hoe goed is de film van regisseurs Dennis Bots en Thomas Nauw?
Waar gaat Grenzeloos Verraad over?
De Duits-Nederlandse officier Ludwig Mengelberg heeft het Derde Rijk altijd gediend, maar na een persoonlijk drama wordt hij niet alleen overgeplaatst naar het grensgebied in Drenthe, maar hij begint ook een afkeer te krijgen tegen de plannen van de Führer. Het enige wat hij wil is dat zijn mannen gezond en wel huiswaarts keren. Nu de geallieerden aan de vooravond staan om het Nederlandse volk te bevrijden, besluit Mengelberg om er alles aan te doen om de oorlog te overleven. Zelfs als dat betekent dat hij op de boerderij waar hij en zijn mannen verblijven de familie Wesselink moet helpen om de Joodse onderduikers verborgen te houden.
Sterke titel
Grenzeloos Verraad is een sterke titel van een goed oorlogsdrama dat heel authentiek is. De kostuums, de voertuigen en zelfs de beelden van het Nederlandse landschap zijn zeer realistisch en je hebt dan ook meer het gevoel dat je eerder naar een spannende documentaire dan naar een oorlogsfilm kijkt. Peter Nillesen speelt de rol van Ludwig Mengelberg meer dan uitstekend en zeker in de beginfase heb je toch het gevoel dat de officier zijn eigen landgenoten heeft verraden. Met zijn ijskoude blik en doortastende aanpak is het ook geen personage waar je sympathie voor hebt. Tot het tweede bedrijf waarin duidelijk te zien is dat de man worstelt met zijn aandeel in de oorlog en er nu alles aan doet om zijn misstappen recht te zetten. En daarvoor moet hij opnieuw verraad plegen.
De schurk in het verhaal
Mengelberg is dan ook niet de schurk in het verhaal, maar de SS-officier Martin Schoonma, eveneens een Nederland die zich bij de vijand heeft aangesloten, is dat wel. Een koelbloedige en arrogante officier die nergens voor terugdeinst en zelfs zijn ‘eigen’ volk aan de tand voelt als hij ook maar enigszins het idee heeft dat ze zich niet meer volledig inzetten voor het Derde Rijk. Hij krijgt het dan ook regelmatig aan de stok met Ludwig Mengelberg als hij hem ervan verdenkt dat hij niet meer achter de plannen van de Führer staat. De rol van de zelfingenomen officier wordt meer dan uitstekend gespeeld door Dirk Gunther Mohr.
Goed oorlogsdrama
Grenzeloos Verraad is vooral een goed oorlogsdrama dat helaas minder indrukwekkend is dan de genoemde genregenoten, maar de lat ligt dan ook ontzettend hoog. Je wordt wel in het verhaal meegezogen en het is heel mooi om te zien dat je voor een personage, zoals officier Mengelberg, steeds meer sympathie krijgt. Terwijl je het bloed van SS-officier Schoonma wel kunt drinken. Zelfs als het Duitse leger op het punt staat de oorlog te verliezen, blijft hij zijn Führer trouw en neemt hij zijn job bloedserieus. Het is aan goede acteerwerk van zowel Peter Nillesen als Dirk Gunther Mohr te danken dat de film als een goed oorlogsdrama slaagt, maar ook de regisseurs verdienen een dikke pluim voor het maken van een realistische en waarheidsgetrouwe oorlogsfilm.